Ιστορικά στοιχεία
Ο πληθυσμός που εκτρέφεται σήμερα στο Αγαθονήσι, πιστεύεται ότι προέρχεται από βραχυκερατικά βοοειδή που υπήρχαν σε όλα τα νησιά του Αιγαίου ανέκαθεν και χρησιμοποιούνταν κυρίως για αγροτικές εργασίες. Πιθανότατα έχουν δεχτεί επιδράσεις από ζώα ποδολικού τύπου προερχόμενα από την Μικρά Ασία. Βοοειδή με παρόμοιο φαινότυπο εκτρέφονται και στους Λειψούς, ενώ παλαιότερα υπήρχαν και στα γειτονικά νησιά Αρκούς, Πάτμο και Σάμο. Η απομόνωση των μικρών νησιών επέτρεψε μέχρι τις μέρες μας την επιβίωση των ζώων αυτών, τα οποία είναι καλά προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερα σκληρές τοπικές συνθήκες.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Η γενική εμφάνιση και η εξωτερική μορφολογία παραπέμπει σε αβελτίωτο ζώο γαλακτοπαραγωγικού τύπου όπως και η Βραχυκερατική φυλή. Ο χρωματισμός του τριχώματος είναι πάντα ομοιογενής, χωρίς κηλίδες, και ποικίλει από αποχρώσεις του ερυθρού, του ορφνού, του φαιού έως και του μαύρου. Σχεδόν όλα τα ζώα έχουν αποχρωματισμένο δακτύλιο στο ακρορρίνιο.
Το σώμα είναι μεσαίου μεγέθους με ύψος ακρωμίου από 110 ως 115 εκ. Το βάρος των ταύρων κυμαίνεται από 200 χγρ. έως 240 χγρ. ενώ των αγελάδων από 160 χγρ. έως 180 χγρ. Τα κέρατα είναι συνήθως πολύ κοντά με σκοτεινόχρωμα άκρα ενώ ο τράχηλος έχει εμφανή λαμυρίδα και στα δύο φύλα.
Πληθυσμός
Σήμερα ο πληθυσμός αριθμεί συνολικά λιγότερα από 60 ζώα, τα οποία κατανέμονται σε δύο εκτροφές στο Αγαθονήσι και σε δύο στους Λειψούς. Γίνονται προσπάθειες για την διάσωση, την ανάπτυξη και τη μελέτη του πληθυσμού, από το 2013 όταν ανακαλύφθηκε από την Αμάλθεια. Ο πληθυσμός του Αγαθονησίου βρίσκεται σε ‘Κρίσιμη’ κατάσταση.