Ιστορικά Στοιχεία
Η φυλή ονομάστηκε Μεσσαράς, αφού στον κάμπο της Μεσσαράς του νομού Ηρακλείου, υπήρχε ο μεγαλύτερος πληθυσμός της φυλής, αν και το άλογο εκτρέφεται σε όλη την Κρήτη. Χαρακτηριστικό της φυλής αυτής, όπως και της φυλής Πηνείας, είναι ο πλαγιοτροχασμός, ο οποίος στην Κρήτη ονομάζεται «γεωργάς» ή «γεωργαλίδικο τρέξιμο». Πιθανότατα η φυλή Μεσσαράς προήλθε όπως και η φυλή Πηνείας από διασταυρώσεις με πλαγιοτροχαστές αραβικού τύπου κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Το άλογο Μεσσαράς ήταν και είναι το καμάρι και το κόσμημα κάθε σπιτιού και έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από τον ιδιοκτήτη του. Τα άλογα Μεσσαράς είχαν περίοπτη θέση στην κοινωνία της Κρήτης. Συμμετείχαν στολισμένα στις περισσότερες κοινωνικές εκδηλώσεις των κατοίκων του νησιού. Συγχρόνως, ήταν και ένα εξαίρετο ζώο για ιππασία, για μεταφορές αλλά και για αγροτικές εργασίες.
Μορφολογικά Χαρακτηριστικά
Το ζώο έχει ύψος από 132cm έως 142cm. Το κεφάλι είναι αρμονικό, εκφραστικό και αρρενωπό. Ο λαιμός είναι μυώδης, τα καπούλια στρογγυλά και οι μηροί μυώδεις. H χαίτη είναι πυκνή και η ουρά μακριά αν και υπάρχει η κακή συνήθεια κάποιοι να κόβουν την ουρά των αλόγων τους, για λόγους καλλωπισμού. Οι συνήθεις χρωματισμοί είναι ο μέλας, ο ορφνός και ο φαιός. Λευκά σημάδια στο σώμα δεν υπάρχουν. Το άλογο της Μεσσαράς είναι λιτοδίαιτο και έχει ζωηρή ιδιοσυγκρασία και μεγάλη αντοχή.
Χρήση
Σήμερα χρησιμοποιείται πια ελάχιστα για αγροτικές εργασίες και μεταφορές. Αντίθετα, χρησιμοποιείται ευρέως σε ιππικούς αγώνες πλαγιοτροχασμού, που διοργανώνονται σε πολλά μέρη της Κρήτης.
Πληθυσμός
Σύμφωνα με στοιχεία των Κέντρων Ζωικών Γενετικών Πόρων (2019), ο πληθυσμός της φυλής έχει περιοριστεί σε 112 άτομα. Πιστεύεται ότι ο πληθυσμός της φυλής αριθμεί περισσότερα άλογα από όσα είναι δηλωμένα, αλλά με συνολικό αριθμό μικρότερο των 200 ατόμων. Η φυλή βρίσκεται σε κατάσταση «Κρίσιμη».
Περισσότερες πληροφορίες για τις αυτόχθονες ελληνικές φυλές μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο της Αμάλθειας «Ελληνικές Φυλές Ζώων-Ένας κρυμμένος θησαυρός»