Ιστορικά Στοιχεία
Πολύ παλιά φυλή, συνδεόμενη με τον τρόπο ζωής των Σαρακατσάνων, παραδοσιακών νομάδων κτηνοτρόφων των Βαλκανίων, που μετακινούνταν το χειμώνα στις πεδιάδες και το καλοκαίρι στα βουνά της Θράκης, της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και άλλων περιοχών. Το Σαρακατσάνικο πρόβατο, ήταν πολυπληθές και με μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση μέχρι τη δεκαετία του 1960. Είναι άριστα προσαρμοσμένο στον νομαδικό τρόπο εκτροφής, δηλαδή τις πολυήμερες πορείες σε ανώμαλα βραχώδη εδάφη, σε ορεινές βοσκές υπό δυσχερείς κλιματικές συνθήκες. Το σκληροτράχηλο αυτό πρόβατο ήταν ασύμφορο να εκτραφεί εντατικά ή ημιεντατικά και αντικαταστάθηκε, μετά τα μέσα του τελευταίου αιώνα από άλλες φυλές. Η νομαδική κτηνοτροφία εκλείπει σταδιακά από τα Βαλκάνια, μαζί με τις παραδόσεις και τις φυλές ζώων που συνδέονται με αυτόν τον δύσκολο και απαιτητικό τρόπο ζωής.
Υπάρχουν ακόμα κάποια καθαρόαιμα ποίμνια της φυλής που βρίσκονται στη Ροδόπη, στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο. Ζώα που φέρουν τα χαρακτηριστικά της φυλής υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Μορφολογικά Χαρακτηριστικά
Το Σαρακατσάνικο πρόβατο είναι μικρόσωμο, αναμικτόμαλλο και λεπτόουρο. Το μέσο βάρος και το μέσο ύψος του κριού είναι 69 χγρ. και 65 εκ., ενώ της προβατίνας 41 χγρ. και 56 εκ.
Τα κριάρια έχουν κατά κανόνα μεγάλα και ισχυρά κέρατα που ελίσσονται γύρω από τα αυτιά, ενώ οι προβατίνες είναι συνήθως ακέρατες. Το κεφάλι είναι κωνοειδές, σχετικά μεγάλο και ογκώδες, με το επιρρίνιο κυρτό και τα αυτιά είναι μέτρια, πλάγια ή ημικρεμάμενα. Το στήθος είναι βαθύ και ευρύ και τα άκρα κοντά, γεροδεμένα και δυνατά. Η κοιλιά είναι στρογγυλή και ογκώδης. Η ουρά φύεται χαμηλά, είναι μέσου μήκους και φαρδιά για λεπτόουρο πρόβατο.
Το έριο έχει αρκετές αγανώδεις τρίχες, σχηματίζει προκόμη και καλύπτει όλο το σώμα εκτός από το πρόσωπο και τα άκρα. Ο χρωματισμός λέγεται πως ήταν αρχικά λευκός, ενώ κατά την Τουρκοκρατία προτιμήθηκαν τα μαύρα πρόβατα για συναισθηματικούς λόγους. Έτσι η φυλή κατέληξε να είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου μαύρη. Πλέον το συνηθέστερο χρώμα είναι το λευκό με κηλίδες στο πρόσωπο και τα άκρα μαύρου ή φαιού χρώματος ενώ τελείως μαύρα είναι μόνο το 20 - 30 % των ζώων.
Πληθυσμός
Σύμφωνα με τα στοιχεία των ΚΖΓΠ (2019) ο συνολικός πληθυσμός των Σαρακατσάνικων προβάτων σε όλη την Ελλάδα, ανέρχεται σε 10.500 ζώα. Η κατάσταση της φυλής είναι ‘Κανονική’.